Gmina / Qemeind
Dźwierzuty / Mensguthl
Ludność / Bevólkerung: 7.345 mieszkańców / Einwohner
Powierzchnia / Flache: 26.335 ha
Dane teleadresowe / Adresse: Urząd Gminy w Dźwierzutach, 12-120 Dźwierzuty, ul. Niepodległości 6 tel. (O prefiks 89) 621 12 32, fax (O prefiks 89) 621 12 33 
e-mail: ugdzwierzuty@lanet.szczytno.pl


RYS HISTORYCZNY

Przed podbojem krzyżackim gmina Dźwierzuty jak i sąsiednie była częścią Galindii, a następnie częścią prokuratorii szczycieńskiej przeznaczoną do nadań dla rycerstwa w zamian za zasługi dla Zakonu.

Dźwierzuty - nazwa wsijest polonizacją staropruskiej nazwy Swersutten. Około 1374 roku Wielki Mistrz krzyżacki Winrich von Kniprode obdarza przywilejem na 250 włók ziemi wokół Dźwierzut rycerza Mentzla von Wildenau (Mieczysław Wildenaw). W 1383 roku Mentzel von Wildenau w obawie przed napadami Litwinów buduje tu obronny zamek.

W 1399 roku istniał tu już kościół, a proboszcz Herder prócz obowiązków duszpasterskich w Dźwierzutach i Targowic, często był świadkiem przywilejów lokacyjnych dla sąsiednich miejscowości. Za pozwoleniem prokuratora (wójta) szczycieńskiego Konrada von Stauchwitza zbudowany został młyn wodny na strudze Dźwierzutna w 1483. Najazd Tatarów w 1657 roku pustoszy większość miejscowości, a epidemia dżumy w 1709 roku zbiera tu obfite żniwo. W latach 1770 -1818 Dźwierzuty były siedzibą urzędu dominialnego (skarbowego). W pierwszej fazie I wojny światowej Dźwierzuty jak i okolice zostają zajęte przejściowo przez wojska rosyjskie a dowódca korpusu generał Nowosilcow kwateruje w pastorówce (plebanii) ewangelickiej. 21 stycznia 1945 roku wojska radzieckie zajmują Dźwierzuty, następuje częściowy powrót mieszkańców po nieudanej ewakuacji w kierunku Zatoki Gdańskiej, a także coraz silniejszy napływ ludności polskiej z Mazowsza oraz repatriantów z kresów wschodnich. Powstają struktury polskiej administracji państwowej, spółdzielczości, zakłady pracy. Od stycznia 1973 roku w wyniku nowego podziału administracyjnego kraju Dźwierzuty stają się siedzibą Gminy.


Wyświetl większą mapę REZERWAT PRZYRODY"KULKA"

Wielką osobliwością przyrodniczą jest rezerwat florystyczny "Kulka", zwany też rezerwatem roślinności stepowej (pontyjskiej), położony na terenie gminy Dźwierzuty, w odległości około l ,2 km od miejscowości Orzyny. Rezerwat ten utworzono w 1955 roku celem zachowania, ze względów naukowych i dydaktycznych, fragmentu lasu ze stanowiskami flory pontyjskiej i roślin chronionych. Rezerwat "Kulka" liczący 12,39 ha powierzchni ciągnie się wąskim pasem, wzdłuż wschodniego brzegu jeziora Lesk, mającego 116 ha powierzchni i maksymalną głębokość 39,5 m.

Usytuowany na wysokim brzegu jeziora rezerwat porastają w większości dwa zespoły leśne: grąd mający charakter lasu dębowo- grabowego oraz bór mieszany. Głównymi kierunkami rozwoju gminy są rolnictwo, turystyka i agroturystyka, a planowane inwestycje mają na celu ochronę środowiska.

HISTORISCHER UBERBLICK

Vor der Eroberung des Deutschen Ordens war die Gemeinde Dźwie rzuty - wie auch ihre benachbarten Gemeinden - ein Teił von Galindien,
spater ein Teił des Pflegeamtes von Szczytno, der żur Verleihung flir das Rittertum als Gegenieistung fur die Dienste fur den Orden bestimmt war.

Dźwierzuty - der Name des Dorfes ist eine Polnisierung des Alt preuBischen Namens Swersutten. Etwa im Jahre 1374 verlieh der Hoch-
ineister des Deutschen Ritterordens, Winrich von Kniprode, dem Ritter Mentzel von Wildenau das Ausnahmerecht auf 250 Hufe Land rundum
Dźwierzuty. Im Jahre 1383 baut Mentzel von Wildenau aus Furcht vor den Angriffen der Litauer eine Verteidigungsburg.

Im Jahre 1399 gąb es hier schon eine Kirche, und der Pfarrer Herder war neben seiner seelsorgerischen Pflichten in Dźwierzuty und Targów oft
Zeuge lokaler Vorrechte fur die benachbarten Ortschaften. Mit Erlaubnis des Prokurators von Szczytno, Konrad von Stauchwitz, wurde 1483 in
Dźwierzuty an einem Wasserlauf eine Wassermuhle gebaut. Der Oberfall der Tataren im Jahre 1657 verwiistet die meisten Ortschaften und auch die
Pest im Jahre 1709 fordert viele Opfer. 1770 - 1818 war Dźwierzuty der Sitz des Schatzamtes. In der ersten Phase des l .Weitkriegs werden Dźwie rzuty wie auch seine Umgebung vorubergehend von der russischen Armee besetzt, und der Befehishaber des Korps, Generał Nowosilcow, quartiert im
evangelischen Pfarrhaus ein. Am 21. Januar 1945 wird Dźwierzuty von der SowjetaiTnee besetzt und nach der missgliickten Evakuierung der Einwoh-
ner in Richtung Danziger Bucht kehrt ein groBer Teił von ihnen wieder zuruck. AuBerdem gibt es einen groBen Zustrom der polnischen Bevólke-
rung aus Masowien und der Umsiedler aus den Ostgebieten. Es entstehen polnische Staat.sverwaltungsstrukturen, Genossenschaften und Betriebe. Seit
Januar 1973 ist Dźwierzuty infolge der neuen administrativen Aufteilung des Landes Sitz der Gemeinde.

NATURSCHUTZGEBIET "KULKA"

Ein bedeutendes Naturdenkmal ist das floristische Naturschutzge biet "Kulka", das auch Steppenpflanzenreservat (pontisches Reservat) genannt wird und auf dem Gebiet der Gemeinde Dźwierzuty liegt, etwa l ,2 km von der Ortschaft Orzyny entfemt. Dieses Naturschutzgebiet wurde 1955 mit der Absicht gegriindet, aus wissenschaftlichen und didaktischen Griinden Waldfragmente mit pontischer Flora und gcschitaten Pflanzen zu erhalten. Das 12,39 ha groBe Naturschutzgebiet "Kulka" /.ieht sich auf einem schmalen Streifen das ostliche Ufer des Łesk-Sees entlang. Dieser See hat eine Flachę von 116 ha und eine Maximaltiefe von 39,5 m.

Das auf dem hohen Ufer des Sees liegende Reservat ist vor allem von zwei Waldgruppen bewachsen: Laubwald, in dem Eichen und WeiBbu chen liberwiegen, sowie Mischwald.
Die wichtigsten Entwicklungsrichtungen der Gemeinde sind Lan dwirtschaft und Agrotouristik. Die geplanten Investitionen sind auf den Umweitschutz ausgerichtet.